Filmfestival Rotterdam - The Mill and the Cross

Zondag was overigens een goede dag. Net als vrijdag, net als vandaag. Het festival so far bevalt zeer goed, en ik heb nog maar 17 (van de 35) films gezien. Na het ultra-bizarre 'The Baron' snelde ik mij naar het Luxor theater voor de film 'The Mill and the Cross' van de Poolse multidisciplinaire kunstenaar Lech Majewski, voorafgegaan door een ‘Big Talk’ on stage interview met de regisseur. Het is een poging tot een verfilming van een schilderij - in dit geval 'De Kruisdraging' / 'The Procession to Calvary' van Pieter Breugel, geschilderd in 1564. Dat werpt natuurlijk meteen de vraag op hoe je uit een statisch schilderij een narratief van anderhalf uur kan distilleren. Majewski lost dit op door uit te gaan van een boek van Michael Gibson over het schilderij, waarin de uitgebreide symboliek en historische context achter het schilderij wordt beschreven. Majewski ziet het schilderij als een van de grootste kunstwerken van zijn tijd, en gebruikt de inzichten van Gibson om uit te leggen dat het gezien kan worden als een compendium van alle kennis en wetenschap op dat moment. Het schilderij vertelt een religieus verhaal, maar is ook een tijdsbeeld van de wereld waarin Breugel leefde en een politieke aanklacht tegen de Spaanse onderdrukking in de Lage Landen.

Voor de film koos Majewski niet voor een klassieke narratieve structuur, maar selecteerde hij een klein dozijn van de ongeveer 500 zichtbare personen op het doek om deze ideeën over te brengen. De film is een serie losjes samenhangende scènes waarin we deze personages hun rollen zien vervullen. Rutger Hauer speelt de schilder, die aan zijn opdrachtgever (gespeeld door Michael York) zijn gedachten over het te maken schilderij uitlegt, terwijl ze er zelf doorheen lopen.

De grootste triomf van de film is uiteindelijk een visuele, want de film ziet er letterlijk uit als een Middeleeuws schilderij, inclusief de vertekende perspectieven zoals we die uit die periode kennen. Een technisch hoogstandje waar 34 computernerds in de twee jaar durende post-productie periode aan gewerkt hebben. Vele tientallen elementen, gefilmd op diverse locaties in Europa en in de studio voor een greenscreen, maar ook fragmenten uit het schilderij zelf en speciaal in Nieuw Zeeland gefilmde wolken en luchten worden samengevoegd tot een naadloos geheel. Eén bepaald shot in de film duurt ongeveer 6 minuten en bevat volgens de regisseur maar liefst 143 verschillende lagen.

Of de film als geheel ook een triomf is, daar valt over te twisten. Ik kan me niet voorstellen dat de symbolische interpretatie zo beperkt is als de film doet voorkomen – maar misschien is dat ook wel onmogelijk met een schilderij wat zo rijk is aan inhoud. Zoals gezegd worden slechts 12 van de meer dan 500 zichtbare personages uitgelicht. Het grootste deel van de film wordt besteed aan het letterlijk tot leven brengen van het schilderij. Aan de andere kant maakt dat de kijker wel nieuwsgierig naar de rest van het werk, en in die zin is Majewski wel degelijk geslaagd in zijn doel.

http://www.traileraddict.com/trailer/the-mill-and-the-cross/trailer